Palimpsest

S. 'Schaap', linosnede op bladmuziek, 23 x 16 cm.

Vandaag hebben S. en ik linosnedes gemaakt. Met het kant-en-klare setje materiaal voor beginners dat we vorige week op de kop getikt hebben. 

Speciaal voor deze gelegenheid hebben we mijn oude muziekboeken uit de kast gehaald. Bladmuziek die ik in geen vierentwintig jaar gespeeld heb. En waarvan de kans dat dat de komende vierentwintig jaar alsnog gaat gebeuren, zo goed als nihil is. Ongebruikte muziek dus, gedrukt op grof papier dat aan de randen intussen een beetje vergeeld is. Kortom: bladmuziek die helemaal rijp is voor creatief hergebruik. Ik heb dan ook zonder enige vorm van gewetenswroeging poezen over Purcell heen zitten drukken. En S. op haar beurt schapen over... jawel, daar is 'ie weer: Beethoven!

Helemáál origineel waren we natuurlijk niet, met ons creatieve hergebruik van boeken. Deden ze in de middeleeuwen al. In de tijd dat boeken nog geschreven werden op perkament. Dat werd gemaakt van huiden van kalveren of schapen. Voor een beetje evangelieboek had je zo'n 47 kalveren nodig. Dure business dus, dat boeken schrijven. Maar dan heb je ook wat. Want perkament is mooi spul. Stevig en slijtvast. Je kunt, als je dat wilt, de tekst er met een mesje af schrapen zonder dat het perkament beschadigt. En dat deden schrijvers dus ook. Vooral met teksten die ze niet zo interessant vonden. Mazzel voor ons, want op die manier zijn er teksten bewaard gebleven die anders voorgoed verloren zouden zijn gegaan. 

Neem bijvoorbeeld teksten van Archimedes, de grote Griekse wis- en natuurkundige uit de derde eeuw vC. Zijn teksten zijn eeuwenlang gekopieerd. Maar er is ook veel verloren gegaan. Door brand, slijtage of ander onheil. Zo heeft in de dertiende eeuw één of andere wijsneus een kopie van Archimedes' wetenschappelijke teksten over wis- en natuurkunde van het perkament zitten schrappen. Om er vervolgens christelijke gebeden overheen te schrijven. Op sommige plekken kon je nog zien dat er eerst iets anders had gestaan. Jammer dan. 

Die geheimzinnige teksten ónder de tekst zijn waarschijnlijk precies de reden waarom het inmiddels zwaar gehavende en beschimmelde manuscript in 1998 op een veiling voor $ 2.000.000 gekocht is door een anonieme verzamelaar. Die  het vervolgens  in bewaring gaf bij het Walters Art Museum in Baltimore. Met het verzoek of zij het wilden conserveren en onderzoeken. Dat wilden ze wel. 

Het verzoek leidde tot een werkelijk fascinerend onderzoeksproject. In de loop van twaalf jaar is het boek gerestaureerd en is de geschiedenis ervan uitgezocht. Een geschiedenis die leest als een avonturenroman. Maar haast nog belangrijker is het feit dat de onderzoekers met behulp van moderne technieken hele stukken van een aantal verloren gewaande teksten van Archimedes' opnieuw leesbaar hebben weten te maken.

Dus... met dit verhaal in gedachten is het eigenlijk heel mooi dat wij vandaag oude bladmuziek gebruikt hebben voor onze kunstwerkjes. Want stel nou dat wij héél beroemd worden. Dan blijft het werk van Purcell en Beethoven tenminste ook bewaard.

Hoewel... de kans is natuurlijk groter dat het onze werkjes net zo vergaat als het dertiende eeuwse gebedenboek. Niemand die zich druk maakt om wat de bovenste laag voorstelt. Dat wat er onder zit. Dat is pas écht spannend, interessant en waardevol. Jammer dan.

Arichimedes Palimpsest

afbeeldingen: 
1. foto auteur
2. archimedes palimsest, foto opgehaald van the gatekeeper's lodge, geraadpleegd 28/04/13